Quei onn han bunamein 1000 participontas e participonts – tuts dad ina minoritad dall’Europa – separticipai dall’Europeada
L’emna passada ha gì lieu la tschintgavla Europeada en las regiuns da Schleswig dal Nord (DK) e Schleswig dal Sid (DE). In turnier da ballape per tut las minoritads linguisticas en Europa. Cler che la Rumantschia è er stada da la partida. Ina bilantscha.
Olivia Portmann-Mosca/FMR
Era sche la Rumantschia n’ha betg cuntanschì, ord vista sportiva, plazzas sin il podest, è la Europeada 2024 stada in success, manegia Marco Cavegn , il president da l’Uniun cultura ballape rumantsch (CBR). El ha gidà ad organisar la participaziun per la delegaziun rumantscha ed è era stà sin il plaz sco giugadur.
FMR: Marco Cavegn, co èsi stà a l’Europeada per la delegaziun rumantscha?
Marco Cavegn: Nus avain gì in’emna zunt positiva. Nus eran ina super gruppa, tuts èn vegnids ora bain in cun tschel e tut che ha discurrì rumantsch ensemen. Per l’emprima giada avain nus gì participantas e participants da tut ils idioms rumantschs, era quai è stà in success. Ord vista sportiva savevan nus gia ordavant ch’i pudess vegnir difficil da vegnir plinavant che la fasa da gruppas. Pertutgant il program da cultura avain nus era gì fitg flot.
Lain restar l’emprim tar la part sportiva. Avais cuntanschì vossa finamira?
Cun quai che nus umens eran en la medema gruppa sco l’equipa che ha fin uss adina gudagnà tut ils turniers, ils Tirolais dal Sid, savevan nus ch’i pudess vegnir difficil d’ans qualifitgar. Almain avain nus fatg in pari cunter l’equipa dals organisaturs e cunter ils Tirolais dal Sid eran nus fitg cuntents dad avair pers be cun 6 : 1. Sch’ins pensa che nossa equipa ha giugà ensemen per l’emprima giada, cur che nus essan ans stgaudads avant l’emprima partida, èsi en sasez gia in success da vesair co che tut funcziunescha uschè bain. Uschia essan nus cuntents cun noss 15avel plaz, da 24 equipas. Tar las dunnas èsi stà difficil da chattar avunda giugaduras. Ellas èn vegnidas sustegnidas da las Ladinas e d’ina giugadura norvegiaisa. Ellas eran en ina gruppa fitg ferma, ensemen cun las dunnas dal Team Koroška, che han gudagnà l’ultima Europeada e cun quellas dal Team Nordrfaschölj ch’èn vegnidas en il final. Sut quellas circumstanzas han las Rumantschas dà tut e perfin fatg quatter puncts en ils gieus da plazzament. Cun quai essan nus fitg cuntents.
Co èsi i cun la part culturala?
Jau schess che nus tutgain, sper singulas autras equipas, tar las delegaziuns pli fermas pertutgant la cultura. Era sche quai na vegn betg premià. Nus discurrin rumantsch sin la plazza da ballape e nus avain tuts era gust da represchentar nossa minoritad. Per autras equipas n’è quai betg uschè ferm il cas. Quellas han il ballape sco emprima prioritad, na discurran gnanc lur lingua minoritara sin la plazza e prendan il di da cultura plitost be sco di da recreaziun. Nus avain trenà mintga damaun suenter ensolver in medley da pliras chanzuns rumantschas, che nus avain lura pudì preschentar sin il palc. Da tut las 24 equipas han be tschintg fatg ina contribuziun sin il palc. Dasperas han tut las minoritads gì l’occasiun da sa preschentar cun in stan da martgà. Nus avain offrì tipicas mangiativas e bavrondas dal Grischun.
Uss è quest’emna da l’Europeada a fin, tge resta?
Tut nossas participantas rumantschas e noss participants rumantschs eran loschs da pudair giugar per la Rumantschia. Nus avevan propi in bun spiert d’equipa e cun far las provas per noss program cultural ha quai era dà anc dapli chit. Tuts eran fieu e flomma. E suenter che nus avain udì co ch’i va a tschertas minoritads, turnain nus Rumantschs anc pli loschs a chasa ed essan anc pli engraziaivels quant bain che nus stain. Nossa lingua è reconuschida da la Confederaziun, nus vegnin sustegnids, las finanzas èn bunas ed i dat pliras organisaziuns che guardan per la lingua e per la cultura. Autras minoritads dentant han bler dapli problems e fadia da cuntanscher insatge ubain insumma da s’organisar en ina ni tschella maniera.
Nua vegn ad avair lieu probablamain la proxima Europeada en quatter onns?
Nua che la proxima Europeada ha lieu, n’è anc betg cler. La organisaziun «FUEN» (Föderalistische Union Europäischer Nationalitäten) communitgescha quai en in onn. Sco tar ils gronds campiunadis sportivs, datti era per l’Europeada ina procedura cun candidaturas. Cunquai che la Europeada vegn adina pli gronda e pli professiunala, dovri regiuns e minoritads che èn era capablas d’organisar ina tala occurrenza. Cun bundant 1000 participantas e participants dovri divers letgs d’hotel per tuttas e tuts. En il Grischun è l’emprima Europeada stada l’onn 2008.
E co sa preparais Vus, per che la Rumantschia possia puspè esser da la partida cun dus equipas?
Nus da la CBR empruvain da far insatge mintg’onn per noss commembers, tranteren viagian nus era ad in gieu d’amicizia en l’ester. Ma cler è che durant quatter onns capita ina massa. Tgi na gioga pli ballape, tgi ha famiglia e na po perquai betg pli ir davent per in’emna. Quai è tut normal. Ma sa participar po mintgina e mintgin che ha gust da giugar a ballape, a partir da 16 onns, e che po s’imaginar da represchentar la Rumantschia.